Użytkowanie lasu jest to dział gospodarki leśnej zajmujący się uzyskiwaniem z lasu różnorodnych płodów i surowców. Głównym przedmiotem użytkowania lasu jest drewno, którego coroczne pozyskanie w skali światowej wynosi ponad 2 mld m3. Ten dział leśnictwa zajmuje się też opracowywaniem zasad racjonalnego pozyskiwania tych płodów i surowców, a także wyrabianiem z nich określonych produktów przy zachowaniu trwałości i ciągłości użytkowania lasu.

DREWNO

Drewno jest surowcem o wszechstronnym zastosowaniu, wyrabia się z niego ponad 25 tysięcy różnego rodzaju wyrobów. Stanowi materiał niezwykle łatwy w obróbce, charakteryzujący się niespotykanymi zaletami. Dzięki porowatej budowie i systemowi submikroskopowych kapilar, drewno jest materiałem lekkim, a jednocześnie posiadającym dużą wytrzymałość. Porównując wytrzymałość różnych materiałów z ich masą okazuje się, że względna wytrzymałość drewna jest równa wzlędnej wytrzymałości stali. Pośród rodzimych drzew leśnych najcięższe i najbardziej wytrzymałe jest drewno dębu, grabu i jesionu, najlżejsze i najmniej wytrzymałe - topól i wierzb. Drewno wykazuje niskie przewodnictwo ciepła, dźwięku i promieniowania. Przewodnictwo cieplne ściany drewnianej jest 4 razy mniejsze niż przewodnictwo ściany z cegieł, 5 razy mniejsze od przewodnictwa ściany z betonu i aż 10 razy mniejsze od przewodnictwa ściany z kamienia.

Literatura: "Dziedzictwo leśne Polski i świata" Tadeusz Marszałek.

RUNO



W runie leśnym na terenie naszego nadleśnictwa występują m.in. borówka czernica (jagoda), borówka brusznica, borówka bagienna, żurawina, malina, jeżyna, poziomka. Owoce tych wszystkich roślin posiadają bogate walory smakowe i aromatyczne. Są powszechnie wykorzystywane w domowych kuchniach, ale także w przemyśle spożywczym. Największe znaczenie ma tu borówka czernica ze względu na największe zasoby. Jest ona od dawna towarem eksportowym.
Owoce leśne oprócz walorów smakowych posiadają także walory lecznicze np: sok malinowy pomocny jest przy przeziębieniach, świeże jagody borówki czarnej łagodnie przeczyszczają. Czernice zaostrzają ostrość widzenia w ciemności i o zmroku, dlatego też podawano je w czasie II wojny światowej pilotom odbywającym nocne loty.
Wartościowych owoców dostarczają także krzewy leśne tj. bez czarny, głóg, jarzębina, dzikie róże, śliwa ałycza.

Drugim głównym rodzajem produktów runa leśnego są grzyby. Grzyby jadalne są w przeważającej części mikoryzowe. Mikoryza jest to współżycie grzybów z roślinami wyższymi w ich korzeniach. Związki mikoryzowe polepszają znacznie warunki życia drzew. Z drugiej strony niektóre grzyby potrzebują roślin do odpowiedniego rozwoju np. wytwarzania owocników. Doświadczony grzybiarz dobrze wie pod jakim drzewem można znaleźć dany gatunek grzyba. Borowiki rozmaitych gatunków współżyją z sosną, świerkiem, dębem, bukiem i innymi drzewami, koźlarz babka - z brzozą, inne koźlarze - z osiką, brzozą lub dębem, rydz - ze świerkiem albo sosną, podgrzybek brunatny - z sosnami, świerkami, dębami i bukami, maślak zwyczajny - głównie z sosną w jej młodym wieku, maślak żółty wyłącznie z modrzewiem. Wśród grzybów jadalnych i trujących są także saprofity np. czubajka kania, gąsówka naga, pieczarki. Na terenie nadleśnictwa występują między innymi: borowik szlachetny, gąska żółta, koźlarze, maślaki, opieńka miodowa, podgrzybek brunatny, pieprznik jadalny (kurka).

Pozyskanie produktów runa leśnego nie może się odbywać poprzez jego niszczenie. Dlatego jego masowy zbiór podlega kontroli.

Literatura: "Las skarbiec człowieka" Wiesław Grochowski

INNE



Obecnie Nadleśnictwo Opoczno nie pozyskuje żywicy. Jednak przez szereg lat żywicowano sosny, czego ślady widnieją na korze niektórych drzew do dzisiaj.

Żywica i produkty z niej uzyskiwane obecnie mają zastosowanie w około 70 gałęziach gospodarki.
Zebraną żywicę w fabryce zwanej destylarnią poddaje się przerobowi. Polega to przede wszystkim na oddzieleniu składników bardziej lotnych tworzących tempertynę od składników trudniej lotnych tworzących w zwykłych warunkach masę stałą zwaną kalafonią. Do arsenału środków leczniczych używanych przez kapłanów egipskich należała tempertyna sosnowa (a także świerkowa). W dawnych czasach materiał uzyskiwany z żywicy stosowano do uszczelniania statków, a także do impregnowania drewna przygotowywanego do ich budowy. We wczesnym średniowieczu kalafonia wraz z siarką, saletrą i olejem wchodziła w skład "ognia greckiego", czyli zapalającej masy miotanej na nieprzyjaciela, używanej głównie przez Bizancjum, zwłaszcza w bitwach morskich lub w obronie warowni.
Tempertyna jest od dawna stosowana jako rozpuszczalnik przy wyrobie wielu leków, kosmetyków, past do podłóg i obuwia, lakierów, farb (m.in. farb drukarskich), środków owadobójczych, grzybobójczych i chwastobójczych. Coraz częściej jest podstawowym lub pomocniczym surowcem do wyrobu takich produktów jak: włókna syntetyczne, silnie działające insektycydy, smary odporne na wysoką temperaturę i nadające się do smarowania silników turbo-śmigłowych, substancje zapachowe z powodzeniem zastępujące ambrę (substancja stosowana w przemyśle perfumeryjnym).
Z terpentyny można wytwarzać syntetyczną kamforę stosowaną w lecznictwie głównie do nacieran rozgrzewajacych przeciw nerwobólom. Przez połączenie bawełny lub celulozy drzewnej z kwasem azotowym uzyskuje się silny materiał wybuchowy nitrocelulozę, czyli bawełnę strzelniczą, główny składnik prochu bezdymnego. W połowie XIX w. stwierdzono , że dodatek kamfory pozbawia nitrocelulozę jej wybuchowych własności; tak powstał celuloid, pierwsze w historii tworzywo sztuczne, które znalazło zastosowanie w wielu dziedzinach techniki. Kamfora nadal potrzebna jest do wyrobu tworzyw sztucznych, materiałów wybuchowych, lakierów, syntetycznego kauczuku.
Kalafonia ma zastosowanie w przemyśle papierniczym. W postaci klejów żywicznych służy ona do przeklejania masy papierowej. To dzięki niej farba drukarska nie rozlewa się, a papier jest gładki. Kleje z udziałem kalafonii są używane także przy produkcji płyt pilśniowych. Dodatek kalafonii zwiększa elastyczność wyrobów ze sztucznego kauczuku i ich odporność na mróz, a trwałość opon samochodowych zwiększa przeciętnie o 50%.

Kopalna żywica zwana jantarem, ambrą żółtą, suksynitem, a powszechnie znana jako bursztyn, powstała z drzew obecnie już wymarłych żyjących w trzeciorzędzie. Niegdyś bursztyn odgrywał ogromną rolę. W Niniwie odkryto obelisk z X w. p.n.Chr., pokryty pismem klinowym, z którego wynika, że już wtedy sprowadzano go z krain nadbałtyckich. Powszechnie znany jest bursztynowy szlak wiodący przez Węgry, Morawy, Śląsk, brzegiem Prosny i Wisły, którym podróżowały wyprawy kupieckie. W średniowieczu rozwinęło się rzemiosło artystyczne, a jego głównymi ośrodkami były Królewiec i Gdańsk. Legendarna stała się zaginiona "bursztynowa komnata" budowana od początku XVIIIw. przez kilkadziesiąt lat pod Petersburgiem. Z bursztynu destylowano olejek i wytwarzano "sztuczne piżmo", cenione w lecznictwie i w wyrobie pachnideł. Potarty suknem bursztyn elektryzuje się ujemnie, a od greckiej jego nazwy - elektron - pochodzi pojęcie elektryczności. Obecnie stanowi on przede wszystkim wartościowy surowiec do wyrobu biżuterii i przedmiotów artystycznych.

Literatura: "Las skarbiec człowieka" Wiesław Grochowski

Do użytkowania lasu zaliczamy również łowiectwo które opisane jest w zakładce "ŁOWIECTWO"