Asset Publisher Asset Publisher

Cis – rzadki gatunek

W ramach realizowanego przez Lasy Państwowe „Programu ochrony i restytucji cisa pospolitego (Taxus baccata L.) w Polsce" w Nadleśnictwie Opoczno wiosną 2017 roku zostało posadzone 600 sztuk tego gatunku na powierzchni 40 arów.

Cis pospolity osiąga w Polsce wschodnią granicę występowania, rośnie na niewielu stanowiskach o charakterze wyspowym, głównie w zachodniej, północnej i południowej części kraju. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest jego mała zdolność do odnowienia naturalnego. W związku z czym za naturalne uznaje się stanowiska położone w dużych kompleksach leśnych, których nieprzerwane trwanie jest udokumentowane od około 300 lat i gdzie stwierdza się obecność skupisk starych okazów drzewiastych. Większość jego naturalnych stanowisk chroniona jest w formie rezerwatów przyrody.

W naturze cisy rozsiewane są przez ptaki, najczęściej z rodziny drozdowatych. Nasiona cisa zanim skiełkują muszą być nadtrawione w przewodzie pokarmowym ptaka. Dlatego nasiona wysiewne sztucznie nie kiełkują od razu. Dawniej nie wiedziano, że aby wyhodować go sztucznie, nasiona należy poddać prawie 11 miesięcznej stratyfikacji.

Wysadzone w Nadleśnictwie Opoczno sadzonki cisa wyprodukowane zostały w szkółce leśnej Nadleśnictwa Żołędowo (RDLP Toruń). Nasiona, zrzezy do ukorzenienia oraz jednoroczne siewki z dna lasu zostały zebrane na obszarze rezerwatów przyrody „Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego w Wierzchlesie" w Nadleśnictwie Zamrzenica oraz „Cisy nad Czerską Strugą" w Nadleśnictwie Woziwoda.

Cis pospolity jest najwcześniej objętym ochroną gatunkiem w Polsce. Na mocy statutu warckiego wydanego przez króla Władysława Jagiełłę, jest chroniony od 1423 r. Władysław Jagiełło chciał w ten sposób ograniczyć eksport drewna cisowego, doskonałego surowca do wyrobu łuków. Ograniczenie wprowadzono w obawie przed wyginięciem tego rzadkiego gatunku. Formalnie cis pospolity podlega ochronie od 1946 r., obecnie jest pod ochroną częściową.

Cis jest gatunkiem długowiecznym, najstarszym cisem w Polsce jest ten z Henrykowa Lubańskiego na Dolnym Śląsku, jego wiek ocenia się na ok. 1200 lat.

Należy pamiętać, że cis jest rośliną trującą. We wszystkich częściach rośliny, oprócz osnówki, znajdują się duże ilości trujących związków, głównie taksyny. Substancja ta zaburza pracę serca, żołądka i jelit, a także płuc.

Cis jest chętnie zjadany przez zwierzęta. Dostarcza pokarmu wielu gatunkom ptaków (m.in. kowalik, rudzik) i ssakom leśnym (m.in. sarna, wiewiórka, zając). Dlatego sztuczne odnowienia cisa, dopóki nie osiągną wysokości tzw. „biologicznego zabezpieczenia" (wysokość 1,5 – 2,0 m) muszą być grodzone przed zwierzyną płową.